10.Sınıf Dil ve Anlatım Yazılısı Çöz

1.       Daha dün seyrederdi eski rüyalarını

           Kalbimin dört duvarı böyle değildi

Sana dil uzatırım, ne de el kaldırırım

Nasıl birden düşerse bir ağaca yıldırım

          Görünüyor kafesin ince parmaklıklarından

          Bulutlar parça parça, ufuklar dilim dilim

a) Yukarıdaki dizelerde yüklem göreviyle kullanılan çekimli eylemleri bulunuz; Bu eylemleri yapılarına göre inceleyiniz. (8)

b) Yukarıdaki dizelerde ad tamlamalarını bulunuz, tamlayan ve tamlanan ögelerini gösteriniz; bu tamlamaların türünü yazınız. (6)

c) Dizelerde altı çizili sözcükleri cümledeki görevlerine göre ikişerli eşleştirdiğimizde, hangisi dışta kalır? Nedenleriyle birlikte yazınız. (6)

2. Aşağıdaki cümlelerde soru anlamlılıklarını ikişerli eşleştirdiğimizde hangisi dışta kalır? Nedeniyle birlikte yazınız. (10)

a)       Bu yılki sınava yaklaşık olarak kaç kişi katılacak? ………………………………..

b)       Havanın en sıcak olduğu saatte oraya nasıl gideceksin?  ……………………………

c)        Bayiler toplantısı şirketin denetiminde nerede yapıldı?   ………………………………

d)       Apartmanın bahçesine site yönetimi hangi çiçekleri dikecek? …………………………….

e)       Çözümünü merak ettiğimiz sorunun cevabı kimdeydi?  ……………………………………….

3.     A-  Aşağıdaki cümlelerin eylemlerini “ nesne – yüklem “ ilişkisine göre inceleyiniz.  (10)

a.        Bayramlık elbiseleri ona çok yakışmıştı.    ………………………………..

b.       Babası istediği saati alınca çok sevindi.   …………………………………..

c.        Kahvaltıda ekmeğine bolca yağ ve bal sürdü.   ……………………………………..

d.       Küçük kardeşi hiçbir şeye kızmayan iyi bir kızdı.   ………………………………………..

e.       Bu akşamki aile toplantısına Ali’yi de çağırtmıştı.   ……………………………………………

        B-   Aşağıdaki cümlelerin eylemlerini “ özne – yüklem “ ilişkisine göre inceleyiniz.

1. Küçük torun dedesini görünce çok duygulandı.   ………………………………
2. Onlar da diğer yaşlılar gibi huzur evinde unutulmuştu.    ………………………………..
3. Dinleyiciler genç sanatçıya bir şarkı daha söyletti.   …………………………………..
4. Küçük çocuk ısınan demir parçasını eline alınca bir çığlık attı.   ……………………………….
5. Akşamları dersten sonra çoğunlukla görüşürdük.   ……………………………

NOT: Yukarıdaki çatıların tümünü doğru cevaplayan öğrenciye 5 puan fazladan verilecektir.

4.            Şimdi kavuşma vaktidir

Toprak artık yağmura hasret

Geceler gündüzleri bekliyor

Yağmurlar tek tek iniyor gökten

Bedenim hafifçe ürperiyor yağmurdan

Yukarıdaki dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisi cümledeki görevine göre diğerlerinden farklıdır? Nedeniyle birlikte yazınız. (5)

5.  "Açık" sözcüğünü aşağıdaki cümlelerdeki görevine göre eşleştirdiğimizde hangisi dışta kalır? Nedeniyle birlikte yazınız.(5)

1. Açık renkler döşemecilikte pek kullanılmaz.
2. Şilep limana girmedi, açıkta demirledi.
3. Benimle açık konuştuğunuz için teşekkür ederim.
4. Veznedarın epey açığı çıkmıştı.
5. Sana bir açık çek yazayım, istediğin zaman kullan.

6.  Aşağıda numaralanmış parçalar, anlatıcının bakış açısı yönünden ikişerli eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır?. (10)

a.        Çığlığı duydum. Bu çığlık üzerine bir adamı zor­layanlar bir an durup çevreyi dinlediler. Ama pek önem vermediler çığlığa, içlerinden korku geç­medi, yeniden sürüklemeye koyuldular adamı.

Bakış açısı: ……………………………………….

b.       Bir vapur köprüye doğru gitmekte. Ufacık bir Bo­ğaz vapuru. Bir de kocaman şilep duruyor açık­ta. Bir adam ayak ayak üstüne attı. Niye park bu kadar ıssız? Hele şükür ihtiyar bahçıvan var. Bi­riyle konuşuyor, parkın bekçisi olmalı.

Bakış açısı: ……………………………………………

c.        Nimet Hanım, ayağa kalktı ve iki eli arkasında, uzun eteğini hışırtılarla sürüyerek odanın içinde uzun uzun yürüyüp dolandı. Ruhunda kendi de fark etmeksizin bir sarsılma, bir çöküntü oldu.

Bakış açısı: ……………………………………………..

d.       Kahvenin içinde hemen hemen kimsecikler kal­mamıştı. İsmail, durdu, bir an etrafına baktı. Sonra ağır ağır köy meydanına doğru yürüdü. Rengi uçmuş, ince, burma, kara bıyıkları dimdik olmuştu.

Bakış açısı: …………………………………

e.       Ayaklarım çamura batmıştı ve çamuru paspasa sürerek çıkaramıyordum. O zamana kadar be­raberimde ne çok sır taşıyıp getirmiştim eve ama bugün taşıdıklarımın yanında hepsi çocuk oyuncağı kalırdı.

Bakış açısı: ……………………………………

7. “Dilimizin, edebiyatımızın, ancak bir uzmanlar kurulu tarafından ele alınıp halledilebilecek sorunları yok mudur? Sanıyorum, bu soruya "Yoktur." ya­nıtı verebilecek tek kişi çıkmaz. Özellikle, çoğunluğun güvenini kazanmış uzmanların koyacağı dil disiplinine duyduğumuz gereksinimi kim yok sa­yabilir? Yeni sözcüklere, terimlere duyulan gereksinim... Yazındaki çok başlılık... Bütün bu konularda toplumla okul arasına giren uçurum... Bun­lar dev sorunlar değil midir? Var olan "kurum"lar bu sorunları aşmak için yeterli adımları atabiliyorlar mı? Bu ortamda, dil ve edebiyat alanlarının gerçek uzmanlarından oluşacak bir "akademi"nin gerekliliğine karşı çık­mak akıl işi midir?”

a.       Yukarıdaki parçanın anlatımında kullanılan anlatım türü nedir?  Nedenleriyle birlikte yazınız.  (10)

b.       Bu parçanın antlım türünün açıklayıcı anlatım olduğunu söyleyebilir miyiz? Nedenleriyle birlikte yazınız. (10)

8. Aşağıdaki şiirde ağır basan anlatım türü nedir? Nedenleriyle birlikte yazınız. (10)

İçimde sayısız denizlerin şahlandığı

O günü tarihlesem şimdi

Irmak ırmak çizsem zamanın yüzüne

Adına sonsuzluk desem

Ve her saniyesini o sonsuzluğun

Anbean şiirleştirmek istesem

Bilmem inanır mı bana sözcükler

                                             Adnan Yücel

9. Tuz, kolayca ufalanabilen, kokusuz, suda eriyen, dil yakıcı, yiyeceklerin hazırlanmasında ve sanayide geniş ölçüde kullanılan bir maddedir. Genellikle kü­bik sisteme göre kristalleşen kaya tuzu, pozitif sod­yum ve negatif klor iyonlarından oluşur. Doğada tuz yataklarının birçoğu gri, sarı, kırmızı hatta mavi ve yeşil renktedir. Tuzun suda erime miktarı sıcaklık ile değişir.

Yukarıda verilen paragrafta hangi anlatım türü ağır basmaktadır? Bu anlatım türünün özellikleriyle ilgili dört maddelik çıkarımda bulununuz.  (10)

www.sorubak.com

Tweet

Pin It