10.Sınıf Edebiyat 1.Dönem 3.Yazılısı
1. Türk lehçeleriyle ilgili aşağıdaki
değerlendirmelerden hangisi doğru değildir?
A) XI. yüzyıldan
sonra Oğuzca Anadolu, Azerbeycan, İran'da geniş bir alana yayılır.
B) Oğuzca ilk
ürünlerini on üçüncü yüzyılda verir.
C) Osmanlı
egemenliğinin başlamasıyla Oğuzca, Anadolu ve Azeri lehçelerine ayrılır.
D) İlk İslamî
ürünler Azeri lehçesiyle verilir.
E) Anadolu
Türkçesi Halk, Divan edebiyatı olmak üzere iki koldan oluşumunu sürdürür.
2. Aşağıdakilerden hangisinde "Kutadgu
Bilig'de değinilmemiştir?
A) Din - felsefe
- edebiyat
B) Eğitim -
öğretim - bilim
C) Devlet -
siyaset - yasa - töre
D) Erdemlilik -
görgü kuralları
E) Arapça'nın
yetersizliği - Türkçe'nin zenginliği
3. "1069
- 1970'te tamamlanıp dönemin hükümdarına sunulmuştur. Eski
Doğu ve Hint eserlerini bu kitap 'alegorik' olup, atasözleri, bilgece
deyimlerle süslenmiş, dört kişi arasında geçen diyaloglu bir sahne oyununa
benzer."
Bu
parçada söz edilen eser ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kutadgu Bilig
- Yusuf Has Hacip
B) Atabet'ül
Hakayık - Edip Ahmet
C) Divan ü
Lügat'it Türk - Kaşgarlı Mahmut
D) Divan - ı
Hikmet - Ahmet Yesevi
E)
Muhakemetü'l Lügateyn - Ali Şir Nevaî
4. "Türk dili'nin Arap dilinden geri kalmadığı
belli olsun diye kullanılmakta olan sözcüklerle bırakılmış olan sözcükleri bu
kitapta birlikte yazmak ara sıra içime doğar dururdu..."
Bu sözleri söyleyen yazar ve eseri
aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Kutadgu Bilig - Yusuf Has Hacip
B) Atabetü'l Hakayık - Edip Ahmet
C) Divan ü Lügat't Türk - Kaşgarlı Mahmut
D) Divan - ı Hikmet Ahmet Yesevi
E) Bakırgan Kitabı - Süleyman Ata
5."Kutadgu Bilig'den sonra Kaşgar diliyle yazılmış ikinci
önemli eserdir, manzumdur. On ikinci yüzyılda verilen bu eser, kişinin İslam
inançları çerçevesinde, terbiyesini, eğitim - öğretimini işleyen bir ahlâk
kitabıdır."
Bu parçada sözü edileneser ve yazarı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kutadgu Bilig - Yusuf Has Hacip
B) Risaletü'n Nushiyye - Yunus Emre
C) Divan ü Lügat'i Türk - Kaşgarlı Mahmut
D) Atabetü'l Hakayık - edip Ahmet
E) Divan - ı Hikmet - Ahmet Yesevi
6. 'Divan ü Lügatit Türk' için yapılan aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?
A) Tarih, coğrafya, dilbilim, edebiyatı
ilgilendirdiği
B) 300'e yakın atasözü, 240 kadar şiir örneği
bulundurduğu
C) Oldukça güzel beyit, dörtlük, hikmet, seci
örnekleri verdiği
D) Türk dilinin yapısı, dilbilgisi kuralları,
Türklerin yaşamı konularında ilk önemli kaynak olduğu
E) İslami inancı yaymaya çalıştığı
7. Edip Ahmet atım edep, pend sözüm
Sözüm
bunda kalur barur bu özüm
Kalür
küz, keçer yaz, baru; bu ömür
Tüketür
ömürni bu yazım küzüm
Edip
Ahmet sözüm öğüttür
Özüm
göçer, sözüm kalır
Yaz
geçer, güz gelir, ömür biter
Yazım,
güzüm ömrüm tüketir
Bu dörtlükten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Yoğun, derinlik, çoşkun olduğu
B) Arapça, Farsça sözcükler kullanılmaya başlandığı
C) İlk İslâm ürünlerden olduğu
D) Mani biçimi uyaklandığı
E) Yarım
uyak kullanıldığı
8."Yesevi tarikatındaki dervişlerin şiirlerini toplayan
eserlerdir. Hikmeti söyleyenler, adlarını belirtmedikleri için eser
anonimdir. Hikmetler dinsel, ulusal niteliklidir. Bu şiirler coşkusuz, kuru
şiirlerdir."
Yukarıda
sözü edilen eser, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Atabetü'l
Hakayık B) Kutadgu Bilig
C) Divan - ı
Hikmet D)
Şecere - i Ensab
E) Yunus Divanı
9. 'Divan
ü Lügat'ıt Türk' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Bir dilbilgisi
kitabı olduğu
B) Türk
lehçeleriyle ilgilenmediği
C) Zengin bir
edebiyat antolojisi olduğu
D) Ulusal
bilinçle yazıldığı
E) Birçok bilim
dalını ilgilendiren bilgiler bulundurduğu
10. 'Atabetü'l Hakayık'ı anlatan aşağıdaki
özelliklerden hangisi doğru değildir?
A) Girişi
'kaside' biçiminde uyaklanmıştır.
B) Asıl konunun
anlatıldığı bölümler 'mani' biçiminde uyaklanmıştır.
C) Ölçü, heceyi
andıran aruzun özel bir kalıbıdır.
D) Beyit nazım
birimiyle yazılmıştır.
E) Sanatsal
yönden sıradan bir eserdir.
11. Aşağıdakilerden
hangisi 'Kutadgu
Bilig'in bir özelliği değildir?
A) Dört kişi
arasında geçen 'diyaloglu' bir sahne oyununa benzer.
B) Hükümdar,
vezir, vezirin oğlu ve zahit (sofu) dört temsilciden başka ikinci dereceden
insanlara da rastlanılır.
C) Hükümdarı
övmek amacıyla yazılmıştır.
D) Dört kişilik
konuşturularak ideal insan ve devletin nasıl olması gerektiği vurgulanır.
E) Yöneten, yönetilenlerin görevleri
belirtilir.
12. Aşağıdakilerden
hangisi doğal destan'ın oluşum özelliklerinden biri değildir?
A) Toplumu derinden etkileyen bir olayın olması
B) Bu olayın toplumun katkılarıyla çeşitlenip,
boyutlanması
C) Dilce yoğunlaşması, neşelenmesi; olaylarda
birlikteliğin sağlanması
D) Usta bir 'derleyici' tarafından derlenerek
yazıya geçirilmesi
E) Derleyenin olayları kişisel yeteneklerini
kullanarak düzenlemesi, gerekirse yeniden oluşturması
13. "Yuğ töreninde söylenen ağıtlardır.
Ölenin ardından, onun ölümünden duyulan acıları anlatmak iiçn söylenir;
çoğunlukla ölenin kahramanlıklarını, erdemlerini anlatan bu şiirde ölçü, hece
ölçüsü; nazım birimi dörtlüktür."
Yukarıda sözü edilen nazım türü
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Koşuk B) Sav
C) Destan D) Sagu
E) Nefes
14. 'Sözlü edebiyat' için aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) 'Ozan, oyun, kam, baksı, şaman' adı verilen
kişilerce 'kopuz' denilen çalgı eşliğinde söylendiği
B) Bu dönem ürünlerinin koşuk, sagu, sab, destanlar
olduğu
C) Av törenlerinde (sığır), genel eğlencelerde
(şölen), yas törenlerinde (yuğ) üretildiği
D) Yazının kullanılmadığı dönemlerden süregeldiği
E) Bu verilerin yazarının kişiselliğini yansıttığını
15.Alp Er Tunga öldü
mi Alp Er Tunga öldü mi
Isız ajun
kaldı mu Kötü dünya kaldı mı
Özlek
öcin aldı mı Felek öcünü aldı mı
Emdi
yürek yırtılır Şimdi yürek yırtılır
Yukarıdaki dörtlükten, aşağıdakilerden
hangisi çıkarılamaz?
A) Türünün sagu olduğu
B) Hece ölçüsüyle söylendiği
C) Sözlü ürünler dönemi özelliklerini
yansıttığı
D) Arapça, Farsça sözcüklere rastlanıldığı
E) Uyak, rediften yararlanıldığı
16. Aşağıdakilerden hangisi
'doğal destan'ın özelliklerinden biri değildir?
A) Olaylar toplumsaldır.
B) Manzum, oylumlu eserlerdir.
C) Yer, zaman, olay bütünselliği içinde
öykülenirler.
D) Kişiler, çoğunlukla gerçek kişilerdir.
E)
Destan zamanı, masal zamanı gibi belirsizdir.
17. "Sevgi, doğa, yiğitlik gibi konuların
işlendiği şiirlerdir. Törenlerde kopuz eşliğinde söylenir. Dörtlüklerden
oluşur. Hece ölçüsünün kullanıldığı bu şiirler, koşmayı andırır."
Yukarıda sözü edilen şiir türü
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sagu B) Koşuk
C) Sab D) Destan
E) Deme
18. "Göktürk yazıtları" için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Bu yazıtlar edebiyat kadar tarih, sosyoloji,
etnografya için de önemlidir.
B) Göktürk yazıtları, ilk yazılı ürünler olarak
değerlendirilir.
C) Yazıtlarda 'söylev' özellikleri daha
belirgindir.
D) Uygur lehçesinin, tüm incelikleri görülür
yazıtlarda.
E) Türklerin o günkü yaşamını yaratan canlı belgelerdir.
19-
Türklerin kullandıkları alfabelerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi
doğru değildir?
A) Göktürk alfabesi, ilk ulusal alfabedir.
B) Sağdan sola, yukarıdan aşağıya yazılır.
C) Yerini sonradan Arap alfabesine bırakır.
D) Otuz sekiz harfli Göktürk alfabesi oldukça
kullanışlıdır.
E) Hayvanlara vurulan damgalardan esinlenerek
oluşturulduğu sanılmaktadır.
20. Oluşumunu halen sürdürmekte olan destanı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Oğuz Kaan B) Kalevala
C) Manas D) Çılgın Orlanda
E) Ramayana
21. 'Türk
destanları, konuları' eşleştirilmesi,
aşağıdakilerin hangisinde doğru değildir?
A) Alp er Tunga:
Alp Er Tunga'nın halkıyla Çin'e göçü
B) Oğuz Kağan:
Hun hükümdarı Mete Han'ın yaşamı
C) Şu: Makedonya
kralı İskender'le Şu'nun savaşları
D) Bozkurt:
Türklerin dişi bir kurttan türeyişi
E) Ergenekon:
Ergenekon'da çoğalan Türklerin dağı eritip çıkmaları
22. 'Göç'
destanı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Uygur destanı olduğu
B) Kansu eyaletinde, Doğu Türkeli'ne yapılan
göçü anlattığı
C) Beş Balığ kentinin kurulmasına değinildiği
D) Türklerin toprağa verdikleri önemi vurguladığı
E) Uygur - İran savaşlarını konu edindiği
23. Aşağıdaki yapma destan'lardan hangisi bir
başka ozanındır?
A) Köroğlu destanı
B) Üç Şehitler Destanı
C) Yedi Mehmetler Destanı
D) Çakırın Destanı
E) İnönüler
24. Türklerin baştan beri kullandıkları, alfabeler,
tarih sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Göktürk - Uygur - Arap - Latin
B) Uygur - Göktürk - Arap - Latin
C) Uygur - Arap - Göktürk - Latin
D) Göktürk - Arap - Uygur - Latin
E) Göktürk - Uygur - Latin – Ara
25. Aşağıdaki dizilerden
hangisi, yalnızca 'yapma' destanları kapsamaktadır?
A) Gılgamış - Şehname - İlyada - Kaybolmuş
Cennet
B) Odise - Kalevala - Kurtarılımış Kudüs -
Niebelungen
C) Mahabharata - Göç - Çılgın Orlando - Şu
D) Çılgın Orlando - Kurtarılmış Kudüs -
Henriade - Kaybolmuş Cennet
E) Şehname - Şu - Hendiade - Göç
26-Aşağıdaki
eşleştirmelerden hangisi doğru değildir?
A) Fuzuli - Şikayetname
B) Nabi - Hayriyye
C) Nefi - Siham - ı Kaza
D) Baki - Hüsn - i Aşk
E) Alişir Nevai - Hamse
27. Divan şairlerini ilgilendiren
aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?
A) Şeyh Galip, yoğun hayalleri, canlı betimlemeleri,
karmaşık diliyle Divan şiirini son çizgisine ulaştırır.
B) Nedim'in tasavvufun etkisinde yazdığı
şiirler, dinsel yönlendirmeye yöneliktir.
C) Bakı kullandığı mecaz ve mazmunlarla gelişmiş
bir zevki, ince bir beğeniyi simgeler.
D) Nabi 'hakimane' denilen felsefe ve düşünceye
dayalı öğretici şiir çığırını açar.
E) Övgü ve yergide uçlarda olan Nefi, özellikle
kaside alanında başarılıdır.
28. "Belli uğraşlar veren kişilerin yaşam
öykülerinin toplandığı eserler; konularına göre çeşitlenirler. Şair, evliya yaşamlarını anlatanlar gibi. Türk edebiyatında bu
türün ilki Ali Şîr Nevai'nin Mecalisü'n Nefais'idir."
Yukarıda
sözü edilen tür aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tezkire B) Münşeat
C) Tarih D) Seferatname
E) Divan
29. Aşağıdakilerden hangisi 'kaside'nin bir özelliği değildir?
A) Beyit birimiyle yazılır; uyaklanışı gazeldeki
gibidir.
B) Beyit sayısı 33 - 99 arası olup, aruzun her
kalıbıyla yazılır.
C) Kasidelerin övgü bölümlerine 'tegazzül'
denir.
D) Tanrı'ya yakaranlar 'münacat', Tanrı
birliğini anlatanlar 'tevhid' adını alır.
E) Çoğu övgü amacıyla yazılır; özel bir plana
uyarlar.
30. "XV. yüzyılda yaşamıştır. Tek
eseri 'Vesiletü'n Necat'tir. Mesnevi biçimnde aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
Tanrı'ya yakarış (münâcât), peygamberin doğumu (viladet), peygamber oluşu
(risalet), göğe yükselişi (miraç), ölümü (rıhlet) ve dua bölümlerinden oluşan
bu eseriyle büyük ün yapmıştır."
Yukarıda
sözü edilen yazar ve eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fuzuli - Şikayetname
B) Şeyh Galip - Hüsn ü Aşk
C) Nabi - Hayriye
D) Süleyman Çelebi - Mevlid
E) Nef'i - Siham - ı Kaza
31. Aşağıdakilerden hangisi Divan edebiyatını
etkileyen kaynaklardan biri değildir?
A) Kuran B) Hadisler
C) Türk destanları D)
Ayetler
E) Şeyhname motifleri
32. Aşağıdakilerden hangisi Divan sürecine özgü
eserlerden biridir?
A) Cezmi B) Divanü Lügat'it Türk
C) Dede Korkut D) Köroğlu Destanı
E) Şikayetname
33. "Bilimsel
anlayış, yansızlıkla yazılanları oldukça azdır. Çoğunlukla
'süslü nesir'le yazılırlar. Vakanüvisler olayları olduğu gibi değil, olmasını
istedikleri gibi verirler. Bilimsel olmamalarına karşın gerçeği oldukları
gibi yansıtmaya çalışanları da vardır."
Yukarıda
sözü edilen Divan edebiyatı nesir türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tezkire B) Münşeat
C) Seferatname D) Divan
E) Tarih
34. Aşağıdakilerden hangisi 'Divan şairleri'nin
pek önemsemedikleri konulardan biridir?
A) Aşk, ayrılık acısı
B) Sevgilinin vefasızlığı
C) Yönetenlerin baskısı
D) Dünyanın geçiciliği
E) Ölüm endişesi
35. "Şiire
egemendir; ölçü ve uyağı gerektiği gibi kullanır. Yeni tamlama ve deyimlerden
oluşmuş zengin sözlüğü renkli, süslü, abartılı anlatımıyla kendine özgü bir
yol oluşturmuştur. Övgüde, yergide sınır tanımaz. Türkçe, Farsça divanlarından
başka yergilerinin toplandığı 'Siham - i Kaza' adlı bir eseri vardır."
Yukarıda
sözü edilen Divan şairi, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fuzuli B) Nefi C) Nabi
D) Necati E) Baki
36. "Elçi,
elçilik görevlerinin gördükleri, izlenimlerini, bulundukları ülkeyle ilgili
görüşlerini yazdıkları eserlerdir. Bu tür eserlere XVIII. yüzyıldan sonra
rastlanılır. Bunlardan Yirmi Sekiz Mehmet Çelebi'nin, Ahmet Rasim'in, Mustafa
Sami'nin verdikleri oldukça önemlidir."
Yukarıda sözü edilen düzyazı türü aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Münşeat B)
Tezkire
C) Seferatname D) Tarih
E) Seyahatname
37. Aşağıdakilerden hangisi Divan
edebiyatına özgü bir terim değildir?
A) Mazmun B) Mecaz
C) Seci D) Teşbih
E) Ayak
38. Divan edebiyatı konusunda verilmiş,
aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?
A) Türklerin, İslamiyet'i benimsedikten sonra
Arapça ve Farsça'nın etkisiyle oluşturdukları, belli biçim ve özü olan, belli
ilkelere bağlı edebiyattır.
B) Uyağın koşullara bağlanması, Divan
şairlerinin yaratıcılığını arttırmıştır.
C) Nazım birimi beyittir. Şair, ne söyleyecekse
iki dizeden oluşmuş 'beyit'te söylemek zorundadır.
D) Nedim ve kimi şairlerin birer türküsü
dışında ölçü 'aruz' ölçüsüdür.
E) Uyak kurallara bağlıdır: Tam ve zengindir;
hem kulak hem göz içindir.
39. Aşağıdakilerden hangisi 'koşma'nın özelliklerinden
biri değildir?
A) Dörtlük sayısı genellikle 3 – 5
arasıdır.
B) Halk edebiyatının en az kullanılan nazım
biçimidir.
C) On birli hece ölçüsüyle söylenir.
D) Hem bir nazım biçimi, hem bir ezginin adı
olup Divandaki gazeli andırır.
E) Konusuna göre koçaklama, güzelleme, ağıt,
taşlama adlarıyla adlandırılır.
40. 'Tasavvuf edebiyatı'yla ilgili aşağıdaki
eşleştirmelerden hangisi doğru değildir?
A) Tek varlık (Vahdet - i vücut): varlığın
tekliği, birliği
B) Tecelli (yansıma): Tanrı'nın her şeyde görünmesi
C) Aşk: insan ruhunun Tanrı'ya ulaşması, Tanrı'da
eriyip yok olması
D) Enel Hak: evrenin yaratılış kuramı
E) Ayan - ı sabite (değişmez görüntüler): her
şeyin Tanrı bilgisiyle olması, hiçbir şeyin değişmemesi
41. Aşağıdakilerden hangisi tasavvufla ilgilenmemiştir?
A) Kaygusuz Abdal B) Pir Sultan Abdal
C) Yunus Emre D)
Dadaloğlu
E) Mevlana
42. "Dinsel halk şiirinde Allah’ı öven ya da din,
ahlâk konularında söylenen şiirlerdir. Tasavvufa özgü
gizemleri, Tanrısal sevgiyi işler. Koşma biçiminde, hecenin 7, 8, 11'li
kalıplarıyla yazılır. Tekke törenlerinde söylenir. Hiçbir tarikatın
özelliklerini yansıtmaz."
Bu
şiir türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlahi B) Nefes
C) Şathiye D) Deme
E) Devriyye
43. "Bektaşilerin söylediği ilahilerdir.
İlahiden farkı Bektaşi ulularını övmesi, tarikat ilkelerini yansıtması, bu
inancın savunucusu olmalıdır."
Yukarıdaki
sözü edilen bu şiir türü, aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlahi B) Deme
C) Devriyye D) Nefes
E) Şathiyye
44. Tasavvufta 'aşk' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Kişi dünyaya aşkla bağlanmalı, bütün nimetlerden
yararlanmalıdır.
B) Geçici aşk, dünya güzelliklerine; gerçek
aşk, Tanrı'ya duyulan aşktır.
C) Tasavvufta aşk, Tanrı'ya ulaşma, Tanrı'da
eriyip yok olmalıdır.
D) Aşk Tanrı'nın gizi (sır), insanlara
bağışıdır.
E)
Evrenin
yaratılmasına neden, Tanrı'nın kendine duyduğu aşktır; bu nedenle önemlidir.
45.'Anonim Halk
edebiyatı' için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Halk kültür ve edebiyat yaratımının tümünü
kapsar.
B) Folklorun tam karşılığıdır.
C) Sanatçısı bilinmez, bilinse de zamanla adı
silinir.
D) Bu edebiyat verileri belli süreçlerin
özelliklerini taşır.
E) Tanrı nedir, evren nasıl oluşmuştur?
sorularına yanıt vermeye çalışır
46. "Kendine özgü bir ezgiyle söylenen, bağlamalı (kavuştaklı)
nazım biçimidir. Halkın çokça benimsediği bu tür ezgi konu ve yapısına göre
ayrımlanır. Ezgilerine göre oyun havaları uzun havalar biçiminde
kümelendirilebilir."
Yukarıda
sözü edilen 'Halk edebiyatı nazım türü' aşağıdakilerden hangisidir?
A) Türkü B) Semai
C) Koşma D) Varsağı
E) Mani
47. "Yapısal yönden
koşmayla birdir; koşmadan konusu, dörtlük sayısı, anlatım ve ezgisiyle
ayrılır. Dörtlük sayısı sınırlı değildir. Konusu yiğitlik herkesçe bilinen bir
olay, hastalık, savaş, deprem, eşkiya serüvenleri; kişisel, toplumsal...
gülünçlüklerdir."
Yukarıda
sözü edilen 'Halk edebiyatı şiir türü' aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Semai B) Varsağı
C) Koşma D) Türkü
E) Destan
48. "Koşma biçiminde,
sekizli hece ölçüsüyle söylenir. Genellikle 3 - 5 dörtlükten oluşur. Koşmadan
ezgisi, ölçüsüyle ayrılır. Özel bir ezgiyle söylenir. Sevgi, ayrılık, doğa
konularını işler."
Yukarıda
sözü edilen 'Halk edebiyatı şiir
türü' aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nefes B) Türkü
C) Semai D) Varsağı
E) Mani
49. Aşağıdakilerden
hangisi 'Anonim
Halk edebiyatı' ürünlerinden biri değildir?
A) Mani B) Türkü
C) Ninni D) Koşma
E) Bilmece
50. Bakkal mısın terazuyu n'eylersin
İşin
gücün yoktur gönül eğlersin
Kulun günahını
tartıp n'eylersin
Geçiver
suçundan bundan sana ne
Bu dörtlükten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Anonim olduğu B)Ölçüsü
C) Uyak düzeni D)
Şathiye olduğu
E) Dil özellikleri
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRT
HÜLYA KONU
Kaynak: sorubak.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder